Είναι ο όρος Δημοκρατία στο όνομα πολλών χωρών απλά ένα σύμβολο κύρους;

του Μάρκου Μιχαήλ, φοιτητή Επικοινωνίας & Νέας Δημοσιογραφίας, ΑΠΚΥ

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, μια χώρα ορίζεται ως Δημοκρατία,[1] όταν αυτή παρέχει περιβάλλονπροστασίας και αποτελεσματικής εφαρμογής των ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως περιγράφονται στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τη Διεθνή Σύνοδο Πολιτικών Δικαιωμάτων.

Στα Αγγλικά και άλλες λατινογενείς γλώσσες, τα δημοκρατικά συστήματα διακρίνονται σε «Democracies»[2] και «Republics»[3].  Πολλές χώρες μέλη του Ο.Η.Ε. περιλαμβάνουν στην επίσημη ονομασία τους τον όρο «Democracy» ή «Republic», επιθυμώντας να αποδείξουν στους πολίτες τους ή και στο εξωτερικό πως οι κυβερνώντες έχουν ως πρώτιστο μέλημά τους το συμφέρον του λαού τους.

Είναι όμως όλες οι χώρες που αποκαλούν τους εαυτούς τους Δημοκρατίες πράγματι τέτοιες;

Ενδεικτικά, στην κατάταξη του δείκτη δημοκρατίας του Economist για το 2016, από τις πέντε πιο δημοκρατικές χώρες οι τρεις είναι βασίλεια (Νορβηγία, Σουηδία και Δανία), η Νέα Ζηλανδία αναγνωρίζει ως αρχηγό της τη Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ μόνο η Ιρλανδία δηλώνει Δημοκρατία. Στο άλλο άκρο, ως η πιο καταπιεστική αντιδημοκρατική και αυταρχική χώρα στον κόσμο καταγράφεται η «Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας» (Βόρειος Κορέα), ακολουθούμενη από τις: «Συριακή Αραβική Δημοκρατία», «Δημοκρατία του Τσαντ», «Δημοκρατία Κεντρικής Αφρικής», «Δημοκρατία Ισημερινής Γουινέας». Σε μια επέκταση της τελευταίας δεκάδας, μόνο το «Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας» δεν έχει στην συνταγματική του ονομασία τη λέξη Δημοκρατία.

Από τα στοιχεία του Economist και τη διαπίστωση ότι, από τα 10 πιο απολυταρχικά και καταπιεστικά κράτη στον κόσμο, τα 9 αυτοαποκαλούνται δημοκρατίες, γίνεται εμφανές ότι πολλά κράτη υιοθετούν στην συνταγματική τους ονομασία τις λέξεις «Democracy» ή «Republic» καθαρά για επικοινωνιακούς σκοπούς.[4] 

Σε τέτοιες περιπτώσεις, η Δημοκρατία μετατρέπεται από κάτι ουσιαστικό και χρηστικό σε κάτι καθαρά διακοσμητικό και εικονικό, χωρίς πρακτική αξία. Καθίσταται ένα ψεύτικο κόσμημα-σύμβολο κύρους, χρήσιμο για τους κυβερνώντες, εντελώς άχρηστο και αδιάφορο για τους λαούς των κρατών.

Παγκόσμιος χάρτης του Economist για τον βαθμό Δημοκρατίας:

---

[1] Η λέξη Δημοκρατία είναι αρχαιοελληνική σύνθετη λέξη, από το «Δήμος» (σύνολο πολιτών) και «κρατία» (κράτος). Σύμφωνα με τον Γ. Μπαμπινιώτη (2012, Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας), υποδηλοί πολίτευμα όπου η εξουσία πηγάζει από το λαό και ασκείται προς όφελός του.

[2] Με τις απαρχές στις αρχαιοελληνικές δημοκρατικές Πόλεις.

[3] Με απαρχή τη Ρώμη και τη «Res publica Romanorum», τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία.

[4] Είναι αναμφίβολα πιο ευκολοχώνευτοι όροι αντί των «κληρονομική απολυταρχία» ή «μονοκομματική δικτατορία».