Το κίνημα των Αγανακτισμένων (& in English)

της Μαρίνας Τζόκα

«Φτάνει πια. Ξυπνήσαμε. Να φύγετε όλοι εσείς που καταντήσατε έτσι τη χώρα και τον λαό»[1]

            Με αυτό το σύνθημα έκανε την εμφάνισή του, τον Μάιο του 2011, το κίνημα των «Λος Ιντιγνάδος» (Αγανακτισμένων) ή αλλιώς των 15-Μ,[2] στην κεντρική πλατεία της Μαδρίτης, Πουέρτα δελ Σολ, λίγο πριν από τις τοπικές εκλογές στην Ισπανία. Η κίνηση αυτή ξεκίνησε μέσω των κοινωνικών δικτύων και της ιστοσελίδας Democracia Real YA. Πρόκειτο για μια ειρηνική συγκέντρωση διαμαρτυρίας, κατά των μέτρων λιτότητας και της ανεργίας, χωρίς να έχει πολιτικούς προσανατολισμούς, κομματική ταυτότητα κι οργανωτική δομή. Το κίνημα αυτό, όπως προβλέφθηκε τότε κι από τα παραδοσιακά μέσα και το διαδίκτυο, δεν άργησε να πάρει μορφή χιονοστοιβάδας σε ολόκληρο τον κόσμο.[3]

Πεδίο συστηματικής έρευνας έχει αποτελέσει η ερμηνεία του για τους κοινωνιολόγους, οι οποίοι προσπαθούν να το προσεγγίσουν, μέσα από τη μελέτη της κοινωνίας, σε υψηλό επίπεδο (εξ ού κι η ετυμολογία της λέξεως κοινωνιολογία) (Θ.Α. Βασιλείου, Ν. Σταματάκης, 2000, σ. 223). Στην παρούσα εργασία θα γίνει μια προσπάθεια εξέτασης τού εν λόγω κινήματος, διαμέσου της σχολής της θεωρίας των συγκρούσεων, βασικός εκφραστής τής οποίας είναι ο Γερμανός φιλόσοφος, οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας και συγγραφέας, Καρλ Μαρξ (1818 – 1883).  

Κοινωνική αταξία

            Σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής σύγκρουσης του Μαρξ:

Η ιστορία όλων των ως τώρα κοινωνιών είναι η ιστορία ταξικών αγώνων.

[....] Ολόκληρη η κοινωνία όλο και περισσότερο χωρίζεται σε δυο

μεγάλα στρατόπεδα, σε δυο μεγάλες τάξεις, που βρίσκονται άμεσα

αντιμέτωπες η μια με την άλλη: στην αστική και το προλεταριάτο

(Karl Marx & Friedrich Engels, 1848, κεφ.1 στο ΑΠΚΥ, 20011, σ. 6).

Οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές ανισότητες είναι εκείνες που χαρακτηρίζουν τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες (τάξεις), με τα συμφέροντα εκείνων που ελέγχουν τις πηγές ισχύος να ορίζουν και να κερδίζουν το παιχνίδι έναντι των κοινωνικών ομάδων και των συμφερόντων τους που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση (ό.π.).

            Η έρευνα των σχέσων μεταξύ αυτού που κάνει η κοινωνία στο σύνολό της κι εκείνου που κάνει το κίνημα των Αγανακτισμένων (A. Giddens, 2002, σ. 55), διαμορφώνεται σε ένα πλαίσιο το οποίο είναι, περίπου, κοινό σε όλα τα κράτη του κόσμου: οικονομική κρίση, ανεργία, φτώχεια, ύφεση. Θα μπορούσε άραγε, στις παγκόσμιες κοινωνίες, να επιβιώσει το κίνημα αυτό το οποίο είναι διαμορφωμένο από διαφορετικές τάξεις στο εσωτερικό του - με ευνοϊκότερη ή λιγότερο προνομιακή θέση για τον κάθε συμμετέχοντα (σε αυτό) - , όταν:

[....] τα άτομα που αποτελούν την κυρίαρχη τάξη (κυρίαρχη υλική

δύναμη) είναι ταυτόχρονα η κυρίαρχη πνευματική δύναμη» και [....]

μεταξύ άλλων κυριαρχούν ως στοχαστές, ως παραγωγοί ιδεών και

ρυθμίζουν την παραγωγή και τη διανομή των ιδεών της εποχής τους;

(Karl Marx & Friedrich Engels, 1976, 67 στο Μ. Σεραφετινίδου, 1987,

σ. 431).

Το πέρασμα του κινήματος των Αγανακτισμέων σε μια «τάξη δι΄εαυτήν», η

οποία κατά τον Μαρξ (ό.π. σ. 190) θα έχει μια συλλογική συνείδηση ταυτότητας κι έναν πιθανό ιστορικό ρόλο, δεν κατάφερε να συντελεστεί, διότι το κίνημα αυτό ενέχει, από τη φύση του, την ταξική πάλη μεταξύ των μελών του· τα συμφέροντα των συμμετεχόντων διέφεραν – ενίοτε μάλιστα και ριζικά, όπως επίσης και τα οφέλη από τη συλλογική μεν αλλά ατομική, κατά κύριο λόγο, δράση τους. Επομένως, ο έμμεσος αγώνας του «κύματος» αυτού (και λιγότερο με τη μορφή του κινήματος που ορίζεται σήμερα), με την «κυρίαρχη δύναμη» - είτε εσωτερικά είτε με τις εξωτερικές δυνάμεις ισχύος - δεν μπορούσε παρά να καταστεί μια ουτοπία.  

Διαδίκτυο, ΜΜΕ και κίνημα Αγανακτισμένων

            Το διαδίκτυο και κυρίως τα socail media υπήρξαν το μέσο δημιουργίας του κινήματος, αλλά κι ο δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των αγανακτισμένων όλου του κόσμου. Στην Ελλάδα, η γέννηση του κινήματος είναι γνωστή ως «ο Μάης του Facebook», καθώς δυο ανήλικοι Θεσσαλονικείς εμπνεύστηκαν από το κίνημα της Ισπανίας – και κυρίως από το ειρωνικό σύνθημα που κυριάρχησε εκεί «Κάντε ησυχία, να μην ξυπνήσουμε τους Έλληνες» - και δημιούργησαν ένα γκρουπ, με το όνομα «Αγανακτισμένοι στον Λευκό Πύργο».[4] Χωρίς να έχουν κάποιο σχέδιο ή πλάνο, επιθυμούσαν αυθόρμητα να δηλώσουν την ειρηνική διαματυρία τους.

            Τα παραδοσιακά ΜΜΕ και οι διάφορες ιστοσελίδες και blogs ξεκίνησαν μια διαδικασία προσέγγισης του κινήματος, υπό διαφορετικές οπτικές κάθε φορά· άλλοτε επιβραβεύοντάς το, άλλοτε επικρίνοντάς το κι άλλοτε αδιαφορώντας για την ύπαρξή του. Γι’ αυτό και δεν ήταν λίγες οι φορές όπου κατηγορήθηκαν κυρίως τα παραδοσιακά ΜΜΕ – για ακόμη μια φορά – από ομάδες του κοινού, για έλεγχο και χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Σύμφωνα όμως με τον Μαρξ (Μ. Σεραφετινίδου, 1987, σ. σ. 359):

Ο δέκτης «αναπλάθει», ερμηνεύει και αφομοιώνει τα μηνύματα των μέσων, αλλά όχι οπως του αρέσει. Τόσο το ίδιο το περιεχόμενο των μηνυμάτων, όσο και ο ευρύτερος κοινωνικός χώρος οριοθετούν τις κινήσεις και τις αντιδράσεις του κατά τη διαδικασία της επικοινωνίας

Επομένως, στον υπάρχοντα καπιταλιστικό κόσμο, η αντίδραση των διαφόρων τάξεων απέναντι στο κίνημα των Αγανακτισμένων δεν θα ήταν χρήσιμο να προσεγγιστεί με μετρήσεις συγκεκριμένων και μεμονωμένων αλλαγών σε ατομικές στάσεις και συμπεριφορές, αλλά με βάση την «κυρίαρχη ιδεολογία» (ό.π., σ. 371), που έχει αφομοιωθεί στις συνειδήσεις τους. Το περιεχόμενο του μηνύματος, από την άλλη πλευρά, που προσπάθησε να μεταδώσει το κίνημα παγκοσμίως, μέσω των τεράστων δυνατοτήτων που του πρόσφερε το διαδίκτυο, δεν ήταν ουσιαστικά η αμφισβήτηση τού πολιτικού και κοινωνικού συστήματος, αλλά αντίθετα η επιδίωξη προς τον εξορθολογισμό του.[5]

Όσον αφορά στη νέα πραγματικότητα που δημιουργεί η τεχνολογία στον καπιταλισμό, δεν μπορεί να θεωρηθεί αμελητέο – τουναντίον μάλιστα – ότι η πρόσβαση στη δημόσια σφαίρα της σύγχρονης εποχής παραμένει κι αυτή ταξική (Π. Μάνιγκ, 2007, σ. 32). Η πληροφόρηση κι η ενημέρωση σχετικά με τις δράσεις του κινήματος, ανά τον κόσμο, γίνεται μέσω του διαδικτύου, το οποίο λόγω της φύσης του αυτομάτως αποκλείει την πρόσβαση στην εκτεταμένη κοινωνική δικτύωση στους «μη έχοντες» την οικονομική δυνατότητα.

Από τη μια πλευρά λοιπόν, η νέα τεχνολογία συνέβαλε στο εγχείρημα των Αγανακτισμένων για γνωστοποίηση και κινητοποίηση, από την άλλη πλευρά όμως δεν κατάφερε να συντελέσει στην παραγωγή μιας καινούργιας παγκόσμιας κουλτούρας (αυτής του κινήματος)· απλώς προσδιόρισε τον τρόπο λειτουργίας του (Σάιμον Φριθ, 2011, σ. 247 στο Curran J, Gurevitch M., 2011). Υπήρξε, με δυο λόγια, μια επιταγή για δράση που τελικά δεν κατάφερε να διαμεσολαβηθεί, με αποτέλεσμα να καταστή και πιο ευάλωτη στην σκανδαλοθηρία των ΜΜΕ (Π. Μάνιγκ, 2007, σ. 35).

Πίσω από την επιφανειακή πραγματικότητα

            Η «κυρίαρχη ιδεολογία», όπως ήδη αναφέρθηκε, προσπάθησε να «χτυπηθεί» από τη μη δομημένη οργάνωση, την ιδεολογική ανοχή, το ασαφές όραμα και την έλλειψη στρατηγικής του κινήματος των Αγανακτισμένων. Η ερμηνεία του ίσως θα ήταν περισσότερο συναρπαστική σε συμβολικό επίπεδο, καθώς εμφάνισε έντονο πρόβλημα μεταξύ της επιστράτευσης της συναίνεσης (δομείται στη βάση της ιδεολογίας και επιτυγχάνεται μέσω της κινηματικής δουλειάς και της προπαγάνδας) και της επιστράτευσης στη δράση (Neveu, 2010, σ. 208).[6]

Σαφώς, η σημασία που αποδίδεται στην κουλτούρα και την ιδεολογία ρίχνει φως στη βιωμένη σχέση με τη δράση (ό.π.). Το κοινό λοιπόν, λόγω των προαναφερθέντων και κυρίως λόγω της απουσίας αυτών, αντιμετώπισε με καχυποψία την εν λόγω δράση και με λανθάνοντα νοήματα στα μηνύματα.

            Μέσα σε αυτό το πλέγμα της θεωρίας των συγκρούσεων, το κίνημα των Αγανακτισμένων, θα έπρεπε να δημιουργήσει ένα καλύτερο «πλαίσιο αντίληψης της εμπειρίας», όπου θα εντόπιζε, θα αντιλαμβανόταν και θα ταξινομούσε τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στο περιβάλλον του και τον κόσμο (Neveu, 2010, σ.  σ. 210). Όπως ορθά επισήμανε και ο ερευνητής του Ινστιτούτου Πολιτικής Κοινωνιολογίας του ΕΚΚΕ, κ. Αλέξανδρος Αφουξενίδης (Νάντια Καράτζιου, Ελευθεροτυπία, 2011), το φαινόμενο της άδειας πλατείας αφενός το αποδίδει στην ωμή κρατική βία εναντίον των πολιτών κι αφετέρου στο ότι δεν υπήρξε σαφής πολιτική διεκδίκηση από τους αγανακτισμένους· εναντιώθηκαν όχι μόνο στα μέτρα λιτότητας, αλλά ζήτησαν γενικά και μια διαφορετική δημοκρατία (Donatella Della Porta, 2012, σεμινάριο).

Το αποτέλεσμα αυτού του ανομοιογενούς μείγματος διεκδικήσεων ήταν το κίνημα αυτό να καταταχθεί στην κατηγορία του ταραξία και στην αντιμετώπισή του με καταστολή (Neveu, 2010, σ. 226). Κι αυτό γιατί η κοινωνική συνείδηση των Αγανακτισμένων καθώς και η πολιτική τους συνείδηση δεν κατάφεραν να διακριθούν, το οποίο σημαίνει προφανώς ότι μεν ιδιοποιήθηκαν τα υπάρχοντα πολιτιστικά πρότυπα κι ότι δε η πολιτική τους συνείδηση δεν κατάφερε να μετασχηματιστεί σε πολιτική δράση και να κατευθυνθεί εναντίον της πολιτικής εξουσίας (Alain Touraine, περιοδική έκδοση).

«Η πραγματικότητα ήταν τρομερή, η πραγματικότητα ήταν φρικτή και δεν είχαμε πια λόγια να την περιγράψουμε» (Neveu, 2010, σ. 206)

            Ο κ. Αλέξανδρος Αφουξενίδης αναφέρει για την υπάρχουσα κατάσταση:

[...] Τραβιέται το χαλί από όλα τα κοινωνικά δικαιώματα, κάτι που βεβαίως συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη και επιβάλλεται ένας εργασιακός μεσαίωνας. Η εξάπλωση τής φτώχειας και τής ανεργίας είναι ραγδαία κι όλα τα μέτρα σκληρής λιτότητας επιβάλλονται με σκληρή αστυνομική καταστολή (Νάντια Καράτζιου, Ελευθεροτυπία, 2011).

Σε αυτήν τη ρευστή πραγματικότητα που ζούμε, πέρα από τοπικές ιδιομορφίες, ο μαρξισμός κι ό,τι θεωρείται σταθερό και διαρκείας αποδομείται (Σ. Κονιόρδος, 2009, σ. 25).

Οτιδήποτε που είναι σταθερό λιώνει στον αέρα. Οτιδήποτε που είναι ιερό καθίσταται βέβηλο κι ο άνθρωπος αναγκάζεται να αντιμετωπίσει με νηφαλιότητα τις πραγματικές συνθήκες της ζωής του και τις σχέσεις του με το είδος του» (Karl Marx & Friedrich Engels, 1888 στο Σ. Κονιόρδος, 2009, σ. 32).

Σύμφωνα με τον Μαρξ (A. Giddens, 2002, σ. 59), στο μέλλον ο καπιταλισμός θα αντικατασταθεί από μια κοινωνία όπου δεν θα υπάρχουν τάξεις, εννοώντας ότι θα δημιουργηθεί μια νέα κοινωνία περισσότερο ίση από αυτή που σήμερα βιώνουμε, με το οικονομικό σύστημα να περιέρχεται στην ιδιοκτησία μιας κοινότητας.

Ίσως τότε, με τα νέα αυτά δομικά κοινωνικά στοιχεία, να μπορούν οι λαοί κάθε χώρας να «παιδεύονται» και να υιοθετούν κοινές αρχές κι αξίες, στις μικρές τους κοινότητες, με αποτέλεσμα - σύμφωνα με τη θεωρία της συμβολικής διαντίδρασης – τα άτομα να διαντιδρούν και τελικώς να συμφωνούν περισσότερο μεταξύ τους στη σημασία που αποδίδουν στα αγαθά και στις δραστηριότητες που επιλέγουν (ΑΠΚΥ, 2011, σ. 6), απαλλαγμένοι – στο επίπεδο που αυτό είναι εφικτό - από την ατέρμονη επιδίωξη του οικονομικού κέρδους.

 http://lifesfan.blogspot.gr

[1] Βλ. άρθρο «Φοβούνται κίνημα Αγανακτισμένων και στην Ελλάδα (22.5.2011) στον ιστότοπο: www.sofokleousin.gr

[2] Δηλώνει την ημερομηνία ενάρξεως του κινήματος (15 Μαΐου 2011).

[3] Βλ. άρθρο «Πώς ξεκίνησε το κίνημα των Αγανακτισμέων» στον ιστότοπο: www.eklogika.gr

[4] Βλ. άρθρο «Πώς ξεκίνησε το κίνημα των Αγανακτισμέων» στον ιστότοπο: www.eklogika.gr

[5] Βλ. ομιλία “Πανευρωπαϊκό κίνημα αγανακτισμένων πολιτών”, του αναπληρωτή καθηγητή Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, κυρίου Κωνσταντίνου Κοσκινά, στον ιστότοπο: http://www.euranet.eu

[6] Έρευνα των Klandermans & Oegema (1987) για την ειρηνιστική κινητοποίηση σε μια μικρή πόλη στο Άμστερνταμ. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

§  Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (2011), Εγχειρίδιο: 4. Κοινωνιολογία και Επικοινωνία – Δημοσιογραφία, Λευκωσία.

§  Touraine A., Κοινωνικά κινήματα: Ειδική περιοχή, Απόδοση: Γ.Ν. Μερτίκας, Περιοδική έκδοση, http://leviathan.gr/LEV6/Alain_Touraine1.htm (ημ. πρόσβασης: 5.02.2012).

§  Κονιόρδος Σ. (2009), Κοινωνική σκέψη και νεωτερικότητα, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα.

§  Giddens A. (2002), Κοινωνιολογία, Μετάφραση – επιμέλεια: Δημήτρης Γ. Τσαούσης, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα.

§  Μάνιγκ Π. (2007), Κοινωνιολογία της ενημέρωσης – Ειδήσεις και πηγές ειδήσεων, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα.

§  Neveu E. (2010), Κοινωνιολογία των κοινωνικών κινημάτων και ιστορίες κινημάτων από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα, Μετάφραση – εισαγωγή – επιμέλεια: Μαρλέν Λογοθέτη, Εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα.

§  Σεραφετινίδου Μ. (1987), Κοινωνιολογία των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας – Ο ρόλος των Μέσων στην Αναπαραγωγή του Σύγχρονου Καπιταλισμού, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα.

§  Curran J. και M. Gurevitch (2011), ΜΜΕ και κοινωνία, Μετάφραση: Δημήτρης Κίκιζας, Εκδόσεις Πατάκη.

§  Καράτζιου Ν., Πού χάθηκαν οι αγανακτισμένοι, Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 25.09.2011, http://www.enet.gr (ημ. πρόσβασης: 3.02.2012).

§  Πανευρωπαϊκό κίνημα αγανακτισμένων πολιτών, http://www.euranet.eu, ομιλία του αναπληρωτή καθηγητή Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, κυρίου Κωνσταντίνου Κοσκινά (ημ. πρόσβασης: 17.02.2012)

§  Πώς ξεκίνησε το κίνημα των αγανακτισμένων, http://www.eklogika.gr, (Ημ. πρόσβασης: 3.02.2012).

§  Φοβούνται «κίνημα αγανακτισμένων» και στην Ελλάδα, http://www.sofokleousin.gr, 22.05.2011 (ημ. πρόσβασης: 2.02.2012).

§  Donatella Della Porta, Crises, Movements and Democracy: from the global justice movement to the Indignados, Σεμινάριο στα πλαίσιο του Τμήματος Κοινωνιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (Βουδαπέστη, Ουγγαρία), Ημ. διεξαγωγής: 30.01.2012, www.sociology.ceu.hu

(In English)

“That’s enough. We are awake. Go away all of you who are responsible for the state of the country and the people.”[1]

            With this slogan, the “Los Indignados” movement (the indignant ones) or 15-Μ,[2] appeared in Madrid’s main square, Puerta del Sol, in May 2011, shortly before the local elections in Spain. This movement started through social networks and the Democracia Real YA web. It involved a peaceful protest rally against austerity measures and unemployment, and it had no political orientation, political party identity or organizational structure. This movement, as it had been predicted by traditional media and the Internet, soon took the form of an avalanche throughout the world.[3]

            Its interpretation has constituted a field of systematic research for sociologists, who try approach it through the study of society on a high level (hence the etymology of the word sociology) (T.A. Vasileiou, N. Stamatakis, 2000, p. 223). In the current paper, an effort will be made to examine this movement, by means of the conflict theory paradigm, the founder of which is the German philosopher, economist, social scientist and writer, Karl Marx (1818 – 1883). 

Social disorder

            According to Marx’s theory of social conflict:

The history of all hitherto existing society is the history of class struggles.

[....]Society as a whole is more and more splitting up into two great hostile camps, into two great classes directly facing each other: Bourgeoisie and Proletariat.

(Karl Marx & Friedrich Engels, 1848, ch.1 in Open University of Cyprus, 20011, p. 6).

Social, financial and political inequalities characterize different social groups (classes), and the interests of those who control the power sources set and win the game against disadvantaged social groups and their interests (as above).

            The study of the relations between what the Society as a whole does and what the Indignados movement does (A. Giddens, 2002, σ. 55) is formulated within a frame which is roughly the same in all countries of the world: financial crisis, unemployment, poverty, recession. Could this movement survive in the world societies considering that its interior consists of different classes – with an advantageous or less advantageous status for each participant (in it) -, when:

[....] the individuals composing the dominant class (dominant material power) hold at the same time the dominant spiritual power” and [....]

they dominate among others, as thinkers, producers of ideas, and regulate the production and distribution of the ideas of their time?

(Karl Marx & Friedrich Engels, 1976, 67 in M. Serafetinidou, 1987

p. 431).

The conversion of the Indignados movement into a “class for itself”, which, according to Marx (as above p. 190) would share a consciousness of collective identity and a potential historic role, was not realized, because this movement involves, by nature, a class struggle among its members; the participants’ interests differed from each other – in some cases radically, and so did the benefits from their collective, yet mainly individual action. Therefore, the indirect struggle of this “wave” (rather than a movement, as it is defined these days), against the “dominant power” – either internally or with external force powers – was bound to end up into a utopia. 

Internet, Mass Media and the Indignados movement

            The Internet and especially the social media constituted the means used for the creation of the movement, and the channel of communication among indignant citizens throughout the world. In Greece the birth of the movement is known as “the May of Facebook”; Two adolescents from Thessaloniki, inspired by the movement in Spain – and especially by the ironic slogan that dominated there “Be quiet, the Greeks are sleeping” – created a group by the name “Indignant Citizens at the White Tower”.[4] Without having a scheme or plan, they spontaneously wished to express their peaceful protest.

            The traditional Mass Media and various websites and blogs began a process of approaching the movement, each time under different points of view; they either praised it, or criticized it, or showed indifference towards its existence. Thus, the traditional Mass Media, especially, were often accused by audience groups of controlling and manipulating the public opinion. However, according to Marx (M. Serafetinidou, 1987, p. 359):

The recipient “recreates”, interprets and integrates the messages of the media, but not as he would like to. Both the actual content of the messages and the broader social space delineate his movements and reactions during the process of communication.

Therefore, in the existing capitalistic world, the reaction of different classes to the indignant citizens’ movement should not be approached with measurements of specific and individual changes to individual attitudes and behaviors, but it should be approached on the basis of the “dominant ideology” (as above p. 371), which has been assimilated into their consciousness. On the other hand, the content of the message that the movement tried to transmit worldwide, through the immense potential offered by the Internet, did not in fact, involve challenging the political and social system, but, on the contrary, it involved the pursuit of its rationalization.[5]

As for the new reality for capitalism created by technology, it cannot be ignored – in fact, quite the contrary – that access to the public sphere of the contemporary era also remains class-specific. (P. Manning, 2007, p. 32). Information about the activities of the movement, throughout the world, is received via the Internet, which, by nature, automatically excludes access to extended social networking for those who cannot afford it.

Thus, on the one hand, new technology contributed to the Indignant Citizens’ effort for publicity and mobilization, but, on the other hand it failed to contribute to the production of a new worldwide culture (the movement’s culture); it merely designated its operation mode (Simon Frith, 2011, p. 247 in Curran J, Gurevitch M., 2011). In a few words, it was a call for action, which, in the end, did not manage to get through, and it thus, became more vulnerable to Mass Media sensationalism (P. Manning, 2007, p. 35).

Beneath the superficial reality

            The “dominant ideology”, as has already been mentioned, was attacked by the unstructured organization, the ideological tolerance, the blurry vision and the lack of strategy of the Indignant Citizens’ Movement. Its interpretation might have been more exciting on a symbolic level, since an intense problem appeared between the recruitment for consent (it is structured on the basis of ideology and is achieved by movement work and propaganda) and the recruitment for action (Neveu, 2010, p. 208).[6]

Clearly, the importance placed on culture and ideology sheds light to the experienced relation with action στη βιωμένη (as above). Thus, due to the aforementioned, and especially due to the lack of the aforementioned, the audience reacted with suspicion towards this action and with hidden meanings in the messages.

            Within this grid of the conflict theory, the movement of the indignant citizens should have created a better “experience perception framework”, where it would locate, perceive and classify events taking place in its environment and the world (Neveu, 2010, p. 210). As the researcher of the Institute of Political Sociology of the National Center for Social Research, Mr. Alexandros Afouksenidis has accurately pointed out (Nandia Karatziou, Eleutherotypia, 2011), the empty-square phenomenon is attributed to raw state violence against the citizens on the one hand, and to the fact that there was no clear political demand on the part of the indignant citizens, on the other hand; they did not only oppose to the austerity measures, but they also requested a different democracy (Donatella Della Porta, 2012, seminar).

The result of this inhomogeneous mixture of demands was that this movement was classified in the agitator category and was dealt with suppression means (Neveu, 2010, p. 226). This was due to the fact that the Indignant Citizens’ social and political consciousness failed to distinguish itself, which obviously means that the existing cultural standards were appropriated and that their political consciousness did not manage to transform into political action and direct itself against political power (Alain Touraine, journal edition).

“The reality was tremendous, the reality was horrible and we had no more words to describe it” (Neveu, 2010, p. 206)

            Mr. Alexandros Afouksenidis comments on the existing situation:

[...] The carpet is drawn from all social rights, which is certainly happening in the rest of Europe and a return to the Middle-Ages is imposed on employment. The expansion of poverty and unemployment is rapid and all strict austerity measures are imposed with tough restraint measures on the part of the police (Nandia Karatziou, Eleutherotypia, 2011).

In this liquid reality we live in, beyond regional peculiarities, Marxism and all that is considered stable and long-lasting is deconstructed (S. Koniordos, 2009, p. 25).

All that is solid melts into air. All that is holy is profaned, and man is at last compelled to face with sober senses his real conditions of life, and his relations with his kind” (Karl Marx & Friedrich Engels, 1888 in S. Koniordos, 2009, p. 32).

According to Marx (A. Giddens, 2002, p. 59), in the future, capitalism will be replaced by a society where no classes shall exist, meaning that a new society will be created, which will be more equal than the one we live in today, with the financial system belonging to the property of a community.

Maybe then, with these new structural, social features, the people of each country will be able to struggle and adopt common principles and values, in their small communities, which would lead – according to the theory of symbolic interaction – to people interacting and finally agreeing more with each other on the meaning they attribute to the goods and activities they select (OUC, 2011, p. 6), free – to the extent that this is feasible – from the endless pursuit of financial gain.

[1] See article “They are afraid of an indignant citizens’ movement in Greece” (22.5.2011) on the website: www.sofokleousin.gr

[2] It denotes the movement’s onset date (15 May 2011).

[3] See article “How the indignant citizens’ movement began” on the website: www.eklogika.gr

[4] See article “How the Indignant Citizens’ movement began” on the website: www.eklogika.gr

[5] See lecture “Pan-European indignant citizens’ movement”,  of associate professor of Psychology of Panteion University, Mr. Konstantinos Koskinas, on the website: http://www.euranet.eu

[6] Research of Klandermans & Oegema (1987) on a pacifist mobilization in a small town in Amsterdam. 

BIBLIOGRAPHICAL REFERENCES

§  Open University of Cyprus (2011), Handbook: 4. Sociology and Communication – Journalism, Nicosia.

§  Touraine A., Social movements: Special area, Rendition: G.N. Mertikas, Journal edition, http://leviathan.gr/LEV6/Alain_Touraine1.htm (access date: 5.02.2012).

§  Koniordos S. (2009), Social thought and modernity, Gutenberg Editions, Athens.

§  Giddens A. (2002), Sociology, Translation – editing: Dimitris G. Tsaousis, Gutenberg Editions, Athens.

§  Manning P. (2007), Sociology of information – News and news sources, Kastanioti Editions, Athens.

§  Neveu E. (2010), Sociology of social movements and history of movements from the Middle Ages until today, Translation – introduction – editing: Marlene Logotheti, Savvalas Editions, Athens.

§  Serafetinidou M. (1987), Sociology of the Mass Media – The role of the Media in the Reproduction of Contemporary Capitalism, Gutenberg, Αθήνα.

§  Curran J. & M. Gurevitch (2011), Mass Media and society, Translation: Dimitris Kikizas, Pataki Editions.

§  Karatziou N., Where did the indignant citizens go, Eleutherotypia Newspaper, 25.09.2011, http://www.enet.gr (access date: 3.02.2012).

§  Pan-European indignant citizens’ movement, http://www.euranet.eu, lecture of associate professor of Psychology of Panteion University, Mr. Konstantinos Koskinas (access date: 17.02.2012)

§  How did the indignant citizens’ movement begin, http://www.eklogika.gr, (Access date: 3.02.2012).

§  They are afraid of an “indignant citizens’ movement” in Greece, http://www.sofokleousin.gr, 22.05.2011 (access date: 2.02.2012).

§  Donatella Della Porta, Crises, Movements and Democracy: from the global justice movement to the Indignados, Seminar within the frame of the Department of Sociology and Social Anthropology (Budapest, Hungary), Date: 30.01.2012, www.sociology.ceu.hu