Wikileaks: Oι «Παλιάτσοι» και οι «Ληστές»

Η δημοσίευση 251.287 διπλωματικών εγγράφων, προερχόμενων από ανώνυμες πηγές και διαρροές, τα οποία διαφορετικά δεν θα έβλεπαν το φως της δημοσιότητας, προκάλεσε την αμερικανική κυβέρνηση, που έκανε λόγο για «επίθεση κατά της διεθνούς κοινότητας» από τον Julian Assange, ιδρυτή του διεθνούς οργανισμού ΜΜΕ με την ονομασία «WIKILEAKS».

Αντιθέτως, ο Julian Assange επισημαίνει τους διαύλους της λογοκρισίας, καθώς οι κυβερνητικοί μηχανισμοί ασκούν καταλυτική επιρροή στη διαδικασία της ενημέρωσης,  ειδικότερα δε,  στο στάδιο της κωδικοποίησης της πληροφορίας: «Ο όποιος δημόσιος λόγος καταφέρνει ν’ ακουστεί δυσκολεύεται να επηρεάσει τις πραγματικές σχέσεις ισχύος μιας κοινωνίας, όπου το οικονομικό στοιχείο παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Κι αυτό γιατί αυτές οι σχέσεις είναι κρυμμένες κάτω από στρώματα πολυπλοκότητας και μυστικότητας».

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η ανάδυση της «Δημοσιογραφίας των Δεδομένων» (Data Journalism), αλλά και των υποδειγμάτων που τη συνοδεύουν, συνιστούν νέο πεδίο, όπου τα τεκμήρια μετατρέπονται με αμεσότερο τρόπο σε πληροφόρηση αναγνωρίσιμη και κατ’ επέκταση αναγνώσιμη στο ευρύ κοινό.

Είναι πλέον καταφανές, ότι οι αιχμές της εν λόγω δημοσιογραφίας απειλούνται από τα ισχυρότερα κράτη του πλανήτη, καθώς το Wikileaks ανέδειξε με θεαματικό τρόπο, αφενός, τις στρατηγικές συσκότισης και παραπληροφόρησης της κοινής γνώμης, αφετέρου, την αδυναμία των κυβερνήσεων να ελέγχουν απόλυτα τη ροή της πληροφορίας.

Οι κυβερνητικές εξωθεσμικές επιθέσεις κατά του Wikileaks συνοπτικά μπορούν να διαχωριστούν σε τρεις κατηγορίες:

• στην τεχνική υποδομή,
• στο σύστημα πληρωμών του,
• στην αποδόμηση της οργανωτικής του ισχύος.

Οι επιθέσεις, που παραπέμπουν σε ηλεκτρονικό Μακαρθισμό, έγιναν κατόπιν προτροπής του γερουσιαστή Joe Liberman, Προέδρου της Επιτροπής της Γερουσίας για την Εσωτερική Ασφάλεια των ΗΠΑ.

Παράλληλα, η όξυνση της αντίδρασης της κυβέρνησης των Η.Π.Α. συμπαρέσυρε έντυπα, τα οποία είχαν αρχικά συνεργαστεί με τον Assange ως «αναμεταδότες». Αρχικά κατέφυγαν σε χαρακτηρισμούς, επιδιώκοντας προφανώς να τον παρουσιάσουν ως γραφικό και να αποδώσουν στις ενέργειές του ταπεινά κίνητρα. Ο Assange άρχισε να χαρακτηρίζεται από “παλιάτσος” έως “Πήτερ Παν”. Στη συνέχεια τα έντυπα αυτά αμφισβήτησαν τη δημοσιογραφική ιδιότητα του Assange, ώστε το Wikileaks να παρουσιάζεται ως νομικά και ηθικά εκτεθειμένο, επέβαλαν έμμεση ή άμεση λογοκρισία στις αποκαλύψεις, επικαλούμενα νομικά κωλύματα.

Συνεπώς, η διαδικτυακή δημοσιογραφία των δεδομένων στο πρότυπο του Wikileaks, έχει να αντιμετωπίσει τις κατασταλτικές διαθέσεις της εξουσίας, αλλά και την αντιπαλότητα των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης.

Παρόλες όμως τις προσπάθειες των κέντρων εξουσίας, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να επιβάλλουν «σιγή» γύρω από τις επιδιώξεις και τις δραστηριότητές τους. Το διαδίκτυο είναι ευάλωτο, όσο κι απαραίτητο για τους σύγχρονους οργανισμούς εξουσίας. Εν προκειμένω, το Wikileaks κατάφερε να διαμορφώσει παγκόσμιο διαδικτυακό κίνημα που λειτούργησε απόλυτα υποστηρικτικά και πολυεπίπεδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν εκδηλώθηκε η επίθεση κατά του Wikileaks δεκάδες sites βοήθησαν με την αντιγραφή του περιεχομένου του Wikileaks, παρέχοντας διαδικτυακά ακόμη και οδηγίες για mirroring. Μέλη της ομάδας «χ-ακτιβιστών» παγκόσμιας εμβέλειας, των Anonymous, επιτέθηκαν στα site της Visa, της Mastercard και του Amazon, καταφέρνοντας να θέσουν έκτος λειτουργίας, για ορισμένες ώρες, τις σελίδες τους, εξισορροπώντας κατ’ αυτό τον τρόπο την κυβερνητική κατασταλτική δυνατότητα.

Όσο κι αν οι προσπάθειες των θιγόμενων από τις αποκαλύψεις προσπαθούν να κατευθύνουν την περίπτωση Wikileaks σε νομικούς διαύλους, το ζήτημα των αρχείων που είδαν το φως της δημοσιότητας υπήρξε βαθύτατα πολιτικό. Για τον Assange το «πλανητικό οικουμενικό διαδίκτυο» είναι το μοναδικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των πλανητικών ζητημάτων και για το λόγο αυτό προτάσσει τον αγώνα για ελεύθερο διαδίκτυο.

Το πολιτικό μήνυμα του Wikileaks συνοψίζεται στο σύνθημα «Διαφάνεια για τους ισχυρούς, απόρρητο για τους αδύνατους» προτείνοντας τον επαναπροσδιορισμό της συνωμοτικής αντίληψης και δράσης μέσω των σύγχρονων μεθόδων κρυπτογράφησης, ενάντια στους μηχανισμούς συλλογής και αρχειοθέτησης των δεδομένων, (βλ. social media, μηχανές αναζήτησης) που μετατρέπουν το διαδίκτυο σε μέσο μαζικής παρακολούθησης.

Το Wikileaks, αποτελώντας πλέον «υπόδειγμα», εξακολουθεί να λειτουργεί. Η υιοθέτηση των απόψεων και της στρατηγικής του, από χιλιάδες ανώνυμους ακτιβιστές του διαδικτύου, πολλοί εκ των οποίων λειτουργούν εν είδει «ληστών»,  αλλά και από πολιτικά κινήματα όπως τα κόμματα των «Πειρατών» της Βόρειας Ευρώπης, αφήνουν ανοιχτό το ζήτημα των επιγόνων του. Η εποχή του Μad Max θα είναι διαδικτυακή.

Σταύρος Κράτσης Aννα Κούγια