Ανισότητα των δύο φύλων στις Διεθνείς Σχέσεις

της Δήμητρας Μαζαράκη

Σύμφωνα με τους Peterson and Runyan, οι γυναίκες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση έναντι των ανδρών: 1% της παγκόσμιας ιδιοκτησίας ανήκει σε γυναίκες,  5% των αρχηγών κρατών και υπουργών παγκοσμίως είναι γυναίκες,  κατά 60% συνεισφέρουν οι γυναίκες στις εργατοώρες παγκοσμίως, εισπράττοντας το 10% του εισοδήματος,  60% των αναλφαβήτων παγκοσμίως είναι γυναίκες, καθώς επίσης γυναίκες αποτελούν το 80%  των προσφύγων.

Παρόλο που στη Δύση δεν υπερισχύει η αντίληψη κατωτερότητας των γυναικών  και οι διαφορές  σχετίζονται  με την ανισότητα των δύο φύλων  (το φύλο ως κοινωνικά επίκτητες συμπεριφορές και προσδοκίες που διαχωρίζουν τον ανδρισμό από την θηλυκότητα), η ιδέα  ότι ζούμε σε ένα κόσμο που λειτουργεί με φυλετικά κριτήρια είναι κυρίαρχη. Σε αυτόν  τον κόσμο αξίες που σχετίζονται με τον ανδρισμό (ορθολογισμός, ενέργεια, ισχύς) έχουν μεγαλύτερη σημασία από εκείνες  που σχετίζονται με την θηλυκότητα (συναισθηματισμός, παθητικότητα, αδυναμία). Το εν λόγω γεγονός οδηγεί σε μια φυλετική ιεραρχία και τελικά σε ένα  σύστημα ισχύος, στο οποίο οι άνδρες υπερέχουν έναντι των γυναικών, κάτι που αποδεικνύεται και από τα διάφορα στατιστικά στοιχεία.

Ακόμα και σήμερα, η εργασία των ανδρών είναι πιο προβεβλημένη και καλοπληρωμένη από αυτή των γυναικών, η οποία σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει  εν κρυπτώ αλλά και χωρίς αμοιβή.

Το θέμα της προσέγγισης του φύλου έχει απασχολήσει τη διεθνή πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις. Γίνονται προσπάθειες να αναδειχθούν οι ανισότητες και να εξηγηθεί το πώς  η λειτουργία του διεθνούς πολιτικού και οικονομικού συστήματος τις αναπαράγει και διαιωνίζει τη δυσμενή θέση των γυναικών.

Δυστυχώς, οι  πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης και οι διαρθρωτικές προσαρμογές που προωθούν οι διεθνείς οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, σε συνδυασμό με τις μεταβολές  στον διεθνή καταμερισμό εργασίας, προωθούν μια αυξανόμενη "γυναικοποίηση της φτώχειας". Η οργάνωση της διεθνούς κοινωνίας ωθεί στην εκμετάλλευση του γυναικείου φύλου, μέσα από την ελάχιστα αμειβόμενη και σκληρή εργασία στον αναπτυσσόμενο κόσμο, την εσωτερική μετανάστευση και τον σεξοτουρισμό.

Οι  διακρίσεις των φύλων, δυστυχώς, δεν υπάρχουν μόνο στον αναπτυσσόμενο κόσμο αλλά και στον ανεπτυγμένο.

Διακρίσεις φύλου και ασφάλεια κρατών

Σύμφωνα με τη θεωρία του κινήματος  του ριζοσπαστικού φεμινισμού,  η ρεαλιστική ιδέα της ασφάλειας - που βασίζεται στην ένοπλη άμυνα των κρατών στο πλαίσιο της διεθνούς αναρχίας-   αποτελεί ανδρικό τρόπο σκέψης και υποκρύπτει τη συνεχιζόμενη ύπαρξη μιας φυλετικής ιεραρχίας στη διεθνή πολιτική.

Οι έννοιες του πολέμου και της ειρήνης προσεγγίζονται μέσα από το φύλο και τα συμπεράσματα που προκύπτουν δεν είναι κολακευτικά για τη θέση της γυναίκας:

Στον χώρο του στρατού οι περισσότερες δραστηριότητες που σχετίζονται με τον πόλεμο, την αντιπαράθεση και την άσκηση εξωτερικής πολιτικής αποτελούν τομέα σχεδόν αποκλειστικής ευθύνης των ανδρών και λαμβάνουν χώρα σε ένα επίπεδο που κυριαρχείται από ανδρικές αξίες και πρότυπα.

Οι γυναίκες καταλαμβάνουν περιορισμένες θέσεις και ρόλους σε διάφορες δραστηριότητες που 

σχετίζονται με τις συγκρούσεις και τον πόλεμο, όπως εργάτριες στην πολεμική βιομηχανία, διπλωματικοί σύζυγοι, ιερόδουλες σε στρατιωτικές βάσεις. Οι γυναίκες  ανήκουν συνήθως στον άμαχο πληθυσμό και αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των προσφύγων, παρόλο που ο πόλεμος δεν είναι μια δραστηριότητα που περιορίζεται ή ασκείται αποκλειστικά από άνδρες.

Ο ριζοσπαστικός φεμινισμός δεν υπήρξε το μοναδικό κίνημα. Φιλελεύθερος φεμινισμός, μαρξιστικός φεμινισμός,  σοσιαλιστικός φεμινισμός, είναι όλα κινήματα που προσπαθούν να εντοπίσουν τις αιτίες ύπαρξης των  ανισοτήτων των δύο φύλων με βάση τις θεωρίες που πρεσβεύουν και προσπαθούν να δώσουν λύσεις μέσα από αυτές.

Η συνεχιζόμενη ύπαρξη των ανισοτήτων βοηθά να διαφανεί  η ανάγκη  για αναθεώρηση κάποιων εννοιών όπως αυτών της ισχύος, τις ασφάλειας και της εθνικής κυριαρχίας, προς μια πιο μεταθετικιστική προσέγγιση, εφόσον  η βίαιη αντιπαράθεση υπάρχει και εκτός του διεθνούς επιπέδου,  στο εσωτερικό επίπεδο ως καταπίεση που υφίστανται οι γυναίκες από πολιτικές και οικονομικές δομές.

Πηγή: Peterson, V.S. & Runyan, A.S. (1993). Global Gender Issues. Boulder: Westview Press