Retreat 2014=Βιωματικά εργαστήρια

 «Ο Συνταγματάρχης Σάντερς των KFC έχει πουλήσει μπόλικο τηγανιτό κοτόπουλο, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι θέλει κάποιος να μάθει πως το έφτιαξε…[εγώ όμως] θα καταγράψω πως ασκείς αυτή τη τέχνη»

                                                                                             Stephen King

της Αφροδίτης Παπαδημητρίου*

Το MΠΣ «Επικοινωνία και νέα Δημοσιογραφία» του Ανοικτού Πανεπιστημίου  Κύπρου παρουσιάζει φουτουριστικές τάσεις. Κάθε νέα ακαδημαϊκή χρονιά προκαλεί τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του σε νέες περιπέτειες.  Για το 2014 αποφάσισε να τους παρέχει ύλη για διάβασμα πριν την έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς.  Η αιτία αυτής της «ξαφνικής, πριν την ώρα της,  μελέτη» είναι τα διαδραστικά και βιωματικά εργαστήρια, τα οποία θα προσφέρουν επιπλέον γνώση, θα προκαλέσουν τη δημιουργικότητα και θα εξοικειώσουν τους φοιτητές με τις θεματικές ενότητες της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς.

Εργαστήρι Γραφής και Έκφρασης

Η δεύτερη ημέρα του #Retreat2014, Σάββατο 4 Οκτωβρίου, προβλέπεται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα: Από τις 9.30 έως τις 10.30 ο πολυγραφότατος Γιώργος Σκαμπαρδώνης προσκαλεί στο «Εργαστήρι Γραφής και Έκφρασης» τη διαδραστική συμμετοχή των φοιτητών. Στη συνέχεια, αναλαμβάνουν ο Λεωνίδας Χατζηθωμάς και η Κατερίνα Διαμαντάκη, διδάσκοντες ΜΠΣ «Επικοινωνία και νέα Δημοσιογραφία».

Τα εργαστήρια έχουν σκοπό να διαχωρίσουν και να προσδιορίσουν το λογοτεχνικό κείμενο από το δημοσιογραφικό και να τοποθετήσουν τις βάσεις για τη συγγραφή ακαδημαϊκών εργασιών.  Οι συμμετέχοντες θα βιώσουν τη διαδικασία της  δημιουργικής  γραφής, η οποία αποτελεί  ένα νέο τομέα ακαδημαϊκής και όχι μόνο, δραστηριότητας. Καθιερώθηκε πριν από λίγα χρόνια να διδάσκεται υπό την μορφή σεμιναρίων, κυρίως από λογοτέχνες, ενώ σήμερα, μετεξελίχθηκε σε τμήμα μεταπτυχιακού από το πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας στη Φλώρινα.

Η δημιουργική γραφή μπορεί να παρουσιαστεί ως η προέκταση των οδηγών εκπόνησης πτυχιακών εργασιών, αλλά δεν περιορίζεται στο τεχνικό σκέλος, παρέχει «οδηγίες» συγγραφής για όλα τα είδη κειμένων. Στο εξωτερικό, λειτουργεί υπό τη μορφή σεμιναρίων, ως μέρος των σπουδών και ως ακαδημαϊκό τμήμα. Πολλοί διάσημοι συγγραφείς όλων των ειδικοτήτων, έχουν συγκεντρώσει τις δικές τους οδηγίες για τον τρόπο δημιουργίας κειμένου. Ο Stephen King στο Περί Συγγραφής του 2000 και ο Umberto Eco στο Περί λογοτεχνίας του 2002 και στο Πως γίνεται μια διπλωματική εργασία του 1977, καταθέτουν τις δικές τους οδηγίες. Η διαφορετικότητα αυτών των δύο συγγραφέων προσδιορίζουν το εύρος των «οδηγιών συγγραφής» είτε πρόκειται για λογοτεχνικό κείμενο είτε για ακαδημαϊκό.  Η πιο γνωστή άσκηση που δίνεται όταν πρόκειται για δημιουργία γραφής λογοτεχνικού είδους είναι τρείς λέξεις άσχετες μεταξύ τους, με τις οποίες θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα διήγημα. Σε άλλη περίπτωση, δίνεται μια φωτογραφία, από την οποία θα πρέπει να προκύψει τίτλος για περιοδικό ποικίλης ύλης, για εξειδικευμένο περιοδικό, για εφημερίδα καθημερινής κυκλοφορίας και για εφημερίδα εβδομαδιαίας κυκλοφορίας.

Ο Eco αρχίζει με την πιο απλή οδηγία «μη γράφετε μακροσκελείς περιόδους» και ο King εξηγεί ότι τα θέματά του είναι  αποτέλεσμα συνεχούς επαφής με το γράψιμο και ανακατασκευή των ιδεών που προέρχονται από τα όνειρα του. Έχοντας αυτά υπόψη, το πρωινό εργαστήρι του Σαββάτου προβλέπεται εποικοδομητικό για όλους. Ακόμη και για όσους δεν σκοπεύουν να συγγράψουν λογοτεχνικό έργο ή να εκπονήσουν διατριβή. Ωστόσο, θα ασχοληθούν με τις εργασίες των θεματικών ενοτήτων, οπότε είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτός ο τρόπος κατασκευής, δόμησης και δημιουργίας κειμένων, όπως και η σωστή επιχειρηματολογία και η μέγιστη αξιοποίηση της βιβλιογραφίας. 

Βιωματικό εργαστήρι/Workshop DataDriven Journalism

Η πρωτόγνωρη εμπειρία κορυφώνεται το μεσημέρι του Σαββάτου από τις 12.15 έως τις 13.15. Η Βάλια Καιμάκη σε συνεργασία με τον Χρύσανθο Χρυσάνθου, διδάσκοντες του ΜΠΣ, παρουσιάζουν το «Βιωματικό εργαστήρι/Workshop DataDriven Journalism». Το μεγαλείο της τεχνολογίας προβάλλεται μέσα από τους τρόπους χρήσης των νέων μέσων και τις άπειρες δυνατότητες, τις οποίες παρέχει. Η νέα Δημοσιογραφία της σύγχρονης τεχνολογίας θα αναπτυχθεί σε αυτό το βιωματικό εργαστήρι, όπου θα πραγματοποιηθεί η συλλογή και η επεξεργασία διαφόρων τύπων δεδομένων και παράλληλα, θα παρουσιαστεί η διαχείριση τους. Αυτήν τη μία ώρα, οι συμμετέχοντες θα μεταφερθούν σε ένα υπερσύγχρονο τεχνολογικά αιώνα, όπου οι άνθρωποι και οι μηχανές λειτουργούν αρμονικά και ταυτόχρονα δημιουργούν άπειρες πληροφορίες ανά δευτερόλεπτο.

Στο εργαστήρι, θα αναπτυχθεί η διαδραστικότητα, αλλά και η διάχυση των δυνατοτήτων της «DataDriven Journalism», όπου απαραίτητη και βασική  προϋπόθεση είναι η ανάγνωση του ταχυδρομείου, το λεγόμενο «copy-paste», η διαχείριση των «αγαπημένων», το «κατέβασμα» αρχείων. Όσο για τα υπόλοιπα, η συνέχεια θα δοθεί από την Β. Καιμάκη και τον Χ. Χρυσάνθου το Σάββατο 4 Οκτωβρίου, στις 12.15.

Εργαστήρι Μεθοδολογίας της Έρευνας

Κατά τη δεύτερη ημέρα του #Retreat2014, πολύτιμο ρόλο κατέχει το «Εργαστήρι Μεθοδολογίας της Έρευνας», το οποίο παρουσιάζει ο Αθανάσιος Σαμαράς, διδάσκων στο ΑΠΚΥ.  Στόχος του εργαστηρίου είναι η κατανόηση της μεθοδολογίας της έρευνας και η καλύτερη αξιοποίησής της,  στη συγγραφή των εργασιών  των θεματικών ενοτήτων, όπως και της διατριβής.

Η σωστή χρήση της μεθοδολογίας της έρευνας καταλαμβάνει την πρώτη θέση στη συγγραφή μιας επιστημονικής έρευνας. Με τον όρο μέθοδο, εννοείται η κάθε είδους προσέγγιση, μέσω της οποίας μπορούν να συλλεχθούν δεδομένα, από όπου και θα εξαχθούν, η ερμηνεία, η ανάλυση και τα συμπεράσματα. Σύμφωνα με τον Γ. Μαντζάρη, στο βιβλίο Επιστημονική Έρευνα, του 2004, η μέθοδος είναι ο συστηματικός και προγραμματισμένος τρόπος δράσης προσέγγισης, εξέτασης, ανάλυσης και ερμηνείας προβλημάτων.

Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων του ΑΠΚΥ, οι φοιτητές καλούνται να παρουσιάσουν έρευνες-εργασίες, οι οποίες συμβάλλουν στην απόκτηση επιστημονικής γνώσης. Η διαδικασία της έρευνας  μέσω συγκεκριμένων πηγών για την απάντηση συγκεκριμένων ερωτημάτων, αποτελεί τη μεθοδολογία. Όπως είναι φυσικό, κάθε επιστήμη χρησιμοποιεί συγκεκριμένη μεθοδολογία. Οι υποθέσεις εργασίας, οι οποίες συντάσσονται από επιστημονικές προτάσεις και θεωρίες,  γίνονται αποδεκτές ή απορρίπτονται, εφόσον έχουν αναλυθεί μέσω διαφορετικών «εργαλείων», κανόνων και αρχών. Το αποτέλεσμα είναι η πλήρης κατανόηση του προς έρευνα θέματος. Ουσιαστικά, μετά από μια τέτοια πνευματική άσκηση αποκτάται η «Γνώση».

Μια φορά και έναν καιρό

Τα εργαστήρια του #Retreat 2014 ολοκληρώνονται με τον Βασίλη Μουρδουκούτα, διδάσκοντα του ΑΠΚΥ, ο οποίος  με τον τίτλο «Μια φορά και έναν καιρό» προσκαλεί τους φοιτητές σε έναν χώρο εγρήγορσης και δημιουργικότητας, το χώρο του διαδικτύου και της τεχνολογίας. Τα νέα μέσα,  έχοντας εισχωρήσει στην κοινωνικοπολιτική και οικονομική ζωή παρέχουν νέα εργαλεία και νέους τρόπους επικοινωνίας.  Η επικοινωνία, η οποία μπορεί να διεξαχθεί σε κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής, κατέχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, όχι μόνο στη δημοσιογραφία, αλλά και στη διαφήμιση.  Πολλές φορές, οι επιλογές των καταναλωτών προσανατολίζονται, όχι από την ποιότητα, αλλά από το branded content. Ο ίδιος τρόπος λειτουργεί και στη δημοσιογραφία, η είδηση μπορεί να μην έχει βαθιά σημασία για τη ζώσα κατάσταση των τηλεθεατών ή αναγνωστών, αλλά ο τρόπος που εξιστορείται  και παρουσιάζεται προκαλεί συζητήσεις ή τη συνέχεια της είδησης ή ακόμη και τη διάχυσή της σε άλλα ειδησεογραφικά μέσα. Σημαντικό ρόλο έχει πάντα το κύρος του ειδησεογραφικού μέσου, το οποίο την προβάλει.

Όλα τα προαναφερόμενα σκοπό έχουν να προϊδεάσουν τους φοιτητές για τη πρωτόγνωρη εμπειρία των βιωματικών εργαστηρίων. Στόχο έχουν να τους ωθήσουν να διαβάσουν τις σημειώσεις και κυρίως να αποκτήσουν μια δημιουργική περιέργεια και προσμονή για το «παιχνίδι γνώσεων και κριτικής σκέψης», στο οποίο θα συμμετάσχουν. Από αυτό το «παιχνίδι», όλοι θα βγουν νικητές, γιατί θα γνωρίσουν και θα έρθουν σε άμεση επαφή  με ανθρώπους του πνεύματος.

Την ουσιαστική νόηση όμως, θα τη «μεταδώσουν» οι βασικοί παίκτες αυτής της διάδρασης. Ο λόγος στους Σκαμπαρδώνη, Χατζηθωμά, Διαμαντάκη, Καιμάκη, Χρυσάνθου, Σαμαρά, Μουρδουκούτα.

*μέλος της ομάδας της νέας Δημοσιογραφίας του Advanced Media Institute, Εφαρμοσμένη Έρευνα στην Επικοινωνία και Δημοσιογραφία.